Higijenski problemi vezani za SARS-CoV-2 (COVID-19, novi koronavirus) i razmatranja pri korišćenju javnih toaleta i restorana

on

Teme koje su predmet rasprave su:

– Kako se virus širi

– rizik dodirivanja površina u javnim toaletima- površinska kontaminacija

– rizici od različitih materijala uključujući dozatore za ubruse i salvete i punjenje papira

– važnost pranja ruku.


Ovaj rezime predstavlja saznanja kojim raspolažemo od jula 2020

Koji je put infekcije SARS-CoV-2?

Ovaj virus se prvenstveno prenosi sa osobe na osobu, malim kapljicama u vazduhu, a dolazi od zaraženih ljudi koji kijajui kašlju, ali i prilikom samog govora, tako da je veoma važno da se držite na distanci od zaraženih ljudi. Poželjnije je biti napolju na svježem vazduhu nego biti u zatvorenom prostoru u malim, neadekvatno provjetrenim okruženjima. Moguće je da osoba može dobiti COVID-19 dodirivanjem površine ili predmeta na kojem je virus, a zatim dodirom njihovih usta, nosa ili eventualno očiju. Ovaj način prenošenja se ne može isključiti, ali se ne smatra da je to glavni način prenošenja virusa jer se stabilnost SARS-CoV-2 smatra niskom. Da bi se izbegao površinski prenos, pranje i/ili dezinfekcija ruku je veoma važno. U ovom trenutku nema dokaza da se ljudi mogu zaraziti putem vode ili hrane.

Koja je sposobnost preživljavanja SARS-CoV-2 na površinama i u vazduhu?

Za razliku od bakterija, koje su živi organizmi, virusi su zarazne čestice bez sopstvenog metabolizma. Da bi se razmnožili, virusima je potrebna živa ćelija kao domaćin. Zbog toga oni nikada ne mogu sami rasti, npr. u vlažnim područjima, kao što to rade bakterije. Preciznije je govoriti o deaktivaciji virusa, nego o njegovom ubijanju. Deaktivirani virus ne može duže izazivaju infekciju.
Generalno, preživljavanje koronavirusa u životnoj sredini zavisi od mnogih različitih faktora, uključujući vlažnost, temperaturu, koliko je virusa u početku dodato, materijal, prisustvo supstanci itd. Nadalje, čini se da neki parametri idu u koristi humanih koronavirusa, poput stabilizacionog efekta niske temperature i visokih relativnih vlažnost 2, 8, 19. Analiza u nekoliko studija otkriva da su humani koronavirusi poput SARS -a, MERS -a ili endemični humani koronavirusi (HCoV) mogu opstati na neživim površinama poput metala, stakla ili plastike i do nekoliko dana.

Naučnici su ispitali aerosolnu i površinsku stabilnost SARS-CoV-2 i SARS-CoV-1. Rezultati ukazuju da je aerosol i fomit prenos SARS-CoV-2 vjerovatan, jer virus može ostati održiv i zarazan u aerosolima satima, a na površinama danima. Važno je koja je koncentracija virusa na površini, odnosno ako je koncentracija virusa velika, biće potrebno više vremena prije nego što se smanji dovoljno da ne mogu više da inficiraju. Svi ovi parametri, razlika u količini primijenjenog virusa i način otkrivanja virusa otežavaju poređenje
rezultata između različitih studija.

Istraživanja su se takođe odnosila na stabilnost SARS-CoV-2 u različitim uslovima okoline, uključujući i preživljavanje na papirnoj površini. U eksperimentalnom okruženju, kapljice virusne kulture su pipetirane na različite materijale i virus je mjeren u različitim vremenskim intervalima. Pokazano je da je u prvom mjerenju nakon 30 min inkubacije, opterećenje virusom na papiru je značajno smanjeno a nakon 3 sata nijedan virus nije otkriven.

Čini se da koronavirusi imaju nisku stabilnost u životnoj sredini i veoma su osjetljivi na oksidante, poput hlora.
Sunčeva svijetlost (UV svijetlost) i ozon takođe pomažu u uništavanju ovog virusa a virus se može efikasno deaktivirati raznim postupcima dezinfekcije površina

U drugoj studiji pokazano je da je SARS-CoV-2 stabilniji na plastici i nerđajućem čeliku nego na bakru i kartonu. Na plastici i nerđajućem čeliku može preživjeti nekoliko dana dok opstanak na upijajućoj površini poput papira nalaze se u rasponu od minuta do nekoliko sati. Opasnost od prenošenja dodirom zagađenog papira je nisko. Isti rezultati eksperimenata objavljeni su za SARS-CoV-116 gdje su velike respiratorne kapljice SARS-CoV koje sadrže virus stavljene su na papir. Čak i sa većom koncentracijom virusa od normalne, nakon sušenja na papiru nije ostala infekcija virusom.
Ovi nalazi doveli su do zaključka da je rizik od infekcije kontaktom sa papirom kontaminiranim kapljicama veoma mali.

Postoji li rizik da COVID-19 dođe u javni toalet?

Budući da se širenje ovog virusa uglavnom pripisuje kapljicama vazduha/aerosola sa COVID-19, socijalno distanciranje smatra se glavnom akcijom za sprečavanje širenja ove bolesti. Osim toga, često i temeljno
pranje ruku je još jedna visoko preporučena mjera.
U okviru pandemije COVID-19, upotreba javnih toaleta može predstavljati rizik od zaraze jer su to mjesta koja često posećuju različiti ljudi i lako se u njima stvara gužva. Osim toga, prostor često ima lošu ventilaciju. Dokazi ukazuju na to da bi se COVID-19 mogao prenijeti vazduhom u neadekvatno provjetrenim sredinama.

U slučaju sušača ruku vazduhom je otkriveno da sušenje ruku na taj način povećava širenje mnogih različitih mikroba uključujući i viruse, putem vazduha različite na površine u kupatilu.

Sušenje ruku je veoma važan dio procesa pranja ruku. To je poslednja faza procesa pranja ruku i mora ostaviti ruke temeljito osušene. Preporučen način je upotreba peškira za ruke koji ne samo da upijaju vode, ali dodatno koristite mehaničke efekte za uklanjanje bakterija i virusa. Upotreba jednokratnih papirnih ubrusa za sušenje ruku se generalno smatra higijenskim i efikasnim u tu svrhu.

Šta možemo smatrati higijenskim u slučaju upotrebe papirnih ubrusa?

Bilo je diskusija u vezi sa sigurnom upotrebom dozatora i papira u toaletima i rizikom od samo – infekcije dodirom kontaminiranih površina ili materijala – praćeno prenosom virusa u oči, usta ili nos (sluz kontakt). Higijenski dizajnirani dispenzeri za papirne ubruse za ruke, toaletni papir i papirne salvete trebali bi biti laki za korišćenje, očistiti i napuniti. Dizajn dispenzera treba omogućiti korisniku da uzme papirni proizvod bez dodirivanja samog dispenzera.
Dostupni su beskontaktni dispenzeri ubrusa za ruke koji se aktiviraju senzorom i beskontaktni ručni dispenzeri.

Imajući u vidu da vrijeme provedeno u javnim toaletima treba ograničiti, preporučuju se intuitivni sistemi sa velikom brzinom isporuke papirnih ubrusa, poput sistema ručnih ubrusa za ruke bez dodira.
Sam papir se smatra materijalom niskog rizika za čuvanje i prenos virusa. Pouzdan i brz pristup papirnim ubrusima omogućava korisniku da uzme dodatni list ubrusa koji se može koristiti za pokrivanje kvake na toaletu
kako bi se spriječilo direktno dodirivanje kvake na vratima čistim rukama pri izlasku.

Da li je upotreba papirnih salveta u ambalaži zabrinjavajuća u restoranu?

Kao i u slučaju papirnih ubrusa, salvete su napravljene od papira. Raspon deaktivacije virusa na upijajućim materijalima poput papira kreće se od minuta do nekoliko sati, a rizik prenošenja dodirom kontaminiranog papira je nizak. Kada su salvete higijenski zaštićene unutar kućišta dozatora, pružaju suvo okruženje koje je neprikladno za preživljavanje virusa. Zbog toga papirne salvete u dispenzerima ne bi trebalo da izazivaju zabrinutost u vezi sa prenosom SARS-CoV-2.